Có những trang sử không chỉ để đọc, mà còn để sống cùng, để tự hào, để soi chiếu vào hiện tại và tương lai. “Cách mạng tháng Tám – Thắng lợi vĩ đại đầu tiên của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ XX” là một cuốn sách như thế. Nó không đơn thuần là một công trình nghiên cứu lịch sử, mà còn là khúc tráng ca, tái hiện một thời khắc thiêng liêng – khi dân tộc Việt Nam, sau hàng chục năm nô lệ, đã vùng dậy và giành lấy quyền tự quyết cho chính mình.
Đọc cuốn sách này, ta không chỉ hiểu thêm về sự kiện tháng Tám 1945, mà còn cảm nhận được sức mạnh tiềm tàng của một dân tộc khi hội tụ đủ niềm tin, ý chí, và khát vọng độc lập. Đó là một bài học vượt thời gian, nhắc nhở chúng ta rằng: khi cả dân tộc cùng chung một khát vọng, không có thế lực nào có thể ngăn cản.
1. Tái hiện một bước ngoặt lịch sử
Cuốn sách mở đầu bằng việc phác họa bối cảnh lịch sử trước Cách mạng tháng Tám: đất nước chìm trong xiềng xích thực dân – phát xít, nạn đói năm 1945 cướp đi sinh mạng của hơn hai triệu đồng bào, nhân dân sống trong lầm than cực khổ. Nhưng chính trong đêm tối ấy, ngọn lửa cách mạng âm ỉ được thắp lên, để rồi bùng nổ thành một cao trào chưa từng có.
Tác giả miêu tả lại từng chặng đường: từ sự ra đời của Đảng Cộng sản Đông Dương, sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đến phong trào Việt Minh lan rộng khắp cả nước. Các cuộc mít tinh, khởi nghĩa từng phần, sự kiện lịch sử ngày 19/8/1945 ở Hà Nội, rồi lan ra khắp các tỉnh thành… tất cả được tái hiện sống động, vừa giàu tính sử liệu, vừa mang sức gợi cảm xúc mãnh liệt.
2. Thắng lợi của ý chí dân tộc
Điểm nhấn lớn nhất mà cuốn sách truyền tải chính là: Cách mạng tháng Tám không chỉ là thắng lợi quân sự hay chính trị, mà trước hết là thắng lợi của ý chí toàn dân.
Tác giả dẫn chứng: chỉ trong vòng chưa đầy 15 ngày, chính quyền đã về tay nhân dân trên phạm vi cả nước. Không một đạo quân viễn chinh nào làm được điều ấy, chỉ có sức mạnh của nhân dân – khi đã đoàn kết dưới ngọn cờ độc lập – mới tạo nên kỳ tích.
Hình ảnh hàng vạn người dân Hà Nội xuống đường ngày 19/8, với cờ đỏ sao vàng rợp trời, tiếng hô vang dậy: “Việt Nam hoàn toàn độc lập!” – là minh chứng cho sự đồng lòng ấy. Đó không phải là một cuộc khởi nghĩa đơn lẻ, mà là sự bùng nổ của sức mạnh nhân dân đã dồn nén suốt hàng chục năm trời.
3. Tầm vóc thời đại
Cuốn sách nhấn mạnh: thắng lợi của Cách mạng tháng Tám là bước ngoặt vĩ đại của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ XX. Lần đầu tiên, nhân dân ta – từ một nước thuộc địa, nô lệ – đã đứng lên giành chính quyền, lập nên Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á.
Không chỉ có ý nghĩa với Việt Nam, cuộc Cách mạng còn cổ vũ mạnh mẽ phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới. Trong bối cảnh sau Chiến tranh thế giới thứ hai, khi nhiều dân tộc châu Á, châu Phi còn chìm trong ách thuộc địa, thắng lợi của Việt Nam là một tiếng sét thức tỉnh, chứng minh rằng một dân tộc dù nhỏ bé cũng có thể đứng lên giành độc lập nếu có khát vọng và sự lãnh đạo đúng đắn.
4. Những yếu tố làm nên thắng lợi
Tác giả chỉ ra bốn nhân tố then chốt dẫn đến thắng lợi của Cách mạng tháng Tám:
- Sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Chính Hồ Chí Minh đã nhìn thấy thời cơ “ngàn năm có một” khi Nhật đầu hàng Đồng minh, bộ máy cai trị rệu rã, và kêu gọi toàn dân đứng lên. - Khối đại đoàn kết dân tộc.
Việt Minh đã quy tụ được mọi tầng lớp – từ nông dân, công nhân đến trí thức, tiểu thương – biến sức mạnh rời rạc thành sức mạnh tổng lực. - Tinh thần yêu nước cháy bỏng.
Sau nạn đói 1945, nhân dân càng nung nấu quyết tâm “thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, không chịu làm nô lệ.” - Thời cơ lịch sử.
Khi Nhật đầu hàng, chính quyền bù nhìn tan rã, khoảng trống quyền lực xuất hiện – Đảng đã nhanh chóng chớp lấy và hành động quyết đoán.
Những phân tích này cho ta thấy rằng, thắng lợi không phải ngẫu nhiên, mà là kết quả của sự chuẩn bị kiên trì, sự lãnh đạo tài tình và sức mạnh nhân dân được khơi dậy đúng lúc.
5. Cảm xúc từ những trang sử sống động
Điều làm tôi xúc động khi đọc cuốn sách không chỉ là những sự kiện lịch sử, mà còn là những chi tiết đời thường được tái hiện. Những đoàn người dân quê lặn lội về Hà Nội, tay cầm bó đuốc, vai khoác cờ đỏ. Những thanh niên xung phong hô vang khẩu hiệu, dù chưa từng cầm súng. Những bà mẹ gói cơm nắm gửi cho người đi khởi nghĩa.
Đó là hình ảnh của một dân tộc vùng dậy, từ những con người nhỏ bé nhất, với vũ khí thô sơ nhất, nhưng mang trong tim sức mạnh vô song: khát vọng độc lập, tự do. Chính những chi tiết ấy làm cho cuốn sách không chỉ là lịch sử, mà là câu chuyện chạm đến trái tim.
6. Ý nghĩa còn mãi với hôm nay
“Cách mạng tháng Tám – Thắng lợi vĩ đại đầu tiên của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ XX” không chỉ để nhìn lại quá khứ. Nó nhắc nhở thế hệ hôm nay: độc lập, tự do không phải tự nhiên mà có. Nó được đổi bằng máu, bằng nước mắt, bằng biết bao hi sinh của cha ông.
Trong bối cảnh đất nước đang hội nhập, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, cuốn sách khơi dậy niềm tự hào và trách nhiệm: phải tiếp tục phát huy tinh thần Cách mạng tháng Tám – tinh thần đoàn kết, dũng cảm, dám chớp lấy thời cơ và quyết tâm đi đến cùng vì lý tưởng chung.
Kết luận
Đọc “Cách mạng tháng Tám – Thắng lợi vĩ đại đầu tiên của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ XX”, ta như được sống lại những ngày tháng Tám lịch sử. Cuốn sách không chỉ tái hiện sự kiện, mà còn truyền lửa – ngọn lửa của niềm tin, của sức mạnh nhân dân, của tinh thần quật cường Việt Nam.
Đây là cuốn sách cần được đọc không chỉ bởi những người yêu lịch sử, mà bởi tất cả những ai muốn hiểu giá trị của độc lập, của tự do. Bởi chỉ khi ta hiểu được quá khứ đầy gian khó, ta mới thêm trân trọng hiện tại và vững tin vào tương lai.
